за најстарите примероци евангелија

Четирите евангелија, според Матеј, Марко, Лука и Јован, претставуваат единствен и оттука најзначаен директен историски извор за животот и делото на Исус Христос; од раѓањето, неговото учење, голготата, распнувањето на крстот и воскресението. Тие во модерната наука се предмет на континуирано истражување од теолошки, историски, лингвистички, антрополошки, етнолошки и секаков друг аспект.

Најстарите, досега, сочувани фрагментарни примероци од евангелијата се пронајдени во Египет и истите се датираат во периодот од II – IV век. Од нив, досега, најстар пронајден, фрагментарен новозаветен текст е т.н. „Риландов фрагмент П 52“. Станува збор за фрагментарни остатоци од Евангелието според Јован напишани на папирус кои се датираат околу 125 година. Хронолошки, веднаш по него, датиран најдоцна до 200 година, следи т.н. „Магдален папирус П 64“ кој содржи фрагменти од Евангелието според Матеј.

Во историската наука особен интерес предизвикува прашањето дали четирите канонски евангелија можат да се сметаат за најстари автентични текстови од ранохристијанска провиниенција. Имено, врз основа на пишувањето на Папијас од Хиреаполис (Logia Papias Hierapolitanus Episcopus, Fragmenta ex Exposit. Oracolum Dominic III, B) кој соопштува дека „...Матеј на хебрејски ја напиша Logia...“, во историската наука постои речиси неподелено мислење дека оваа „Logia“ е всушност некоја постара збирка составена од мудрите изреки и зборови на Исус Христос. Дел од научната јавност смета дека токму оваа Logia е всушност првиот обид да се напише евангелие. Подржувачите на оваа теза Logia ја дефинираат како еден вид на прото – евангелие напишано од страна на Матеј. Датирањето на Logia се става во средината на I век.

Податокот на Папијас за постоењето на Logia, особено добил на актуелност по откривањето на т.н. „Oxyrhynchus Papyrus 654“ познат и како „British Museum Papyrus 1531 verso“. Станува збор за 12 фрагменти од еден поголем текст, откриени во Египет во 1897 и 1903 г., каде што на едно место се цитирани мудрите изреки на Исус Христос. Овие фрагменти, историската наука ги поврзува со „папијасовата“ Logia, тврдејќи дека се дел од неа. Што се однесува до нивното датирање, врз основа на хемиската анализа на папирусот на кои биле напишани, со голема сигурност може да се тврди дека датираат од III век. Сепак, мора да се напомене дека се работи за копии на постари ракописи.

Во контекст на прашањето за најстарите примероци евангелија, т.е. ранохристијански текстови, треба да се спомене пронаоѓањето на т.н. „Егертон папирус 2“, каде што се содржани фрагментарни текстови кои се однесуваат на животот, а посебно на чудата на Исус Христос, цитати од неговите зборови и мудри изреки. Овие фрагменти се пронајдени во Египет, а се датираат најдоцна во 200 година. Со детална анализа на текстовите од Егертон папирус 2 е дојдено до речиси сигурната претпоставка дека станува збор за фрагменти од досега непознато евангелие – можеби се работи за папијасовата Logia. Сепак, за воља на вистината постојат и една помала група научници кои велат дека Егертон папирус 2 е во голема мера сличен со делови од Евангелието според Јован.

На крајот мора да се напомене дека овие, најстари примероци прото – евангелски текстови, сеуште се предмет на научна анализа и дискусија. Многу прашања во врска со нив сеуште остануваат отворени.

И покрај фактот дека најстарите, досега познати, копии на канонските евангелија се датираат во II – IV век, сепак, историската наука, речиси со сигурност претпоставува дека оригиналните евангелски текстови биле напишани меѓу 50 и 120/130 година.

Во продолжение следува табеларен приказ на најстарите фрагментарни примероци евангелски текстови.

	125 г.	дo 200 г.	до 200 г.	½ на III век
Евангелие според Јован	Rylands fragment P52
Евангелие според Матеј			Magdalen Papyrus (P64)
Logia				Oxyrhynchus Papirus 654 (British Museum Papirus 1531 verso)
Непознато евангелие слично на евангели - ето според Јован (Logia?)		Papyrus Egerton 2 (Peg2)

Табела на најстарите фрагментарни примероци евангелија