Долорес Ибарури (1895 – 1989)

Една од најмаркантните личности во Шпанија за време на Граѓанска војна (1936-39); Долорес Ибарури претставува синоним на антифашизмот и борбата на шпанските демократски сили против франковите легии.

Родена е на 9-ти декември во 1895 година во Шпанија. Во 1918 г. под псевдонимот La Pasionaria, таа ја објавува својата прва статија во која главен акцент е ставен на социјалните услови во Шпанија. Две години подоцна, во 1920 г., станува член на новоформираната Комунистичка партија на Шпанија (КПШ). Како кандидат на шпанските комунисти, Долорес Ибарури е избрана за пратеник во „републиканскиот“ парламент.

По избувнувањето на Шпанската граѓанска војна, Долорес Ибарури, верна на своите убедувања застанува на страната на републиканската опција наспроти профашистите на Франко. Популарноста ја стекнува со своите неколку храбри говори во кои од шпанскиот народ барала безусловно да застане на страната на демократските сили. Во еден говор од 1936 г. Долорес Ибарури на шпанскиот народ му порачува: „...подобро е да умрете на вашите нозе, отколку да живеете на колена“. Позната е нејзината изрека, кажана на шпанското радио на 18-ти јули 1936 г., изрека која ќе стане мото на шпанските републикански борци и синоним за поздрав на сите антифашисти во светот: NO PASARAN – Нема да поминат.

Непосредно пред победата на Франко во 1939 г. Долорес Ибарури ја напушта Шпанија и се засолнува во СССР. Од 1944 до 1960 г. ја извршува функцијата Генерален секретар на КПШ. Иако, тогашните политички аналитичари ја квалификувале како „тврд сталинист“, сепак, Долорес Ибарури, верна на своите демократски принципи, остро ја осудила советската интервенција во Чехословачка во 1968 година.

По смртта на Франко, а откако новите шпански власти дозволиле да биде регистрирана забранетата Комунистичка партија, на 13-ти мај 1977 г., по 38 годишен егзил, Долорес Ибарури се враќа во Шпанија. На следните избори е избрана за пратеник во шпанскиот парламент од редовите на КПШ. Поради здравствени причини Долорес Ибарури, по извесен период, дава оставка и се повлекува од активната политика. Сепак останува почесен претседател на шпанските комунисти. Умира на 12-ти ноември 1989 година во Мадрид.

Прв пат се мажи во 1915 г. за Хулијан Руиз, а се разведува во 1930 година. Мајка е на шест деца од кои само две го преживуваат детството. Нејзиниот син Рубен гине како офицер на Црвената армија во Битката за Сталинград. Во 1962 година Долорес Ибарури ги објавува своите мемоари насловени како „El Unico camino“ – Единствениот пат (во анг. изд. преведени како „Нема да поминат“)