Култот на Дионис (1)

Еден од најпочитуваните култови сред античките Македонци бил оној посветен на богот Дионис. За него сведочат наративните и материјалните извори. Притоа, во групата на материјални извори се вбројуваат артефактите со ликовни претстави на богот Дионис, неговите „верни другари“ Пан и Силен, како и ликовните претстави на Менадите т.е. Бахамтките – свештенички и придружничи на богот вљубеник во добрата капка вино.

Главната роља во култот на Дионис ја имале Менадите (Мајнадите, Бахамтките) кои во Македонија се посведочени низ неколку имиња: Клодонки, Мималонки и Макетаи.

Сред македонските жени особено популарни биле оргијастичките свечености во чест на култот на Дионис. Тие за време на овие свечености се облекувале како мажи, „оргијале“, вршеле разни магиски ритуали и сл. Во овој контекст треба да се нагласи дека оргијастичките ритуали се белег за малоазиската и македонската, но не и за хеленската, религиска пракса и култови. Како што соопштуваат античките извори, и мајката на Александар Велики, Олимпијада, била посветена на свеченостите поврзани со култот на Дионис.

Интересно е да се каже дека во античка Македонија, култот на Дионис е тесно поврзан со ритуалното преправање и ловот. На ова упатуваат двата епитета кои ги носи македонскиот Дионис: agrios (криење на богот во полето) и erykriptos (учеството на богот во ноќниот лов маскиран во кожа од елен).

Некои автори сметаат дека ритуалите поврзани со култот на Дионис во античка Македонија се во корелација со симболичното минување од детството во зрелост (полнолетност).

Пан и Силен се двата придружници на Дионис. Пан е син на богот Ѕевс и една од нимфите. Тој е бог на полињата и шумите, заштитник на стадата и овчарите. Најчесто е претставен со козји уши, рогови и „брада на јарец“. Според митологијата, Пан прекрасно свири на фрула.

Силен е вториот придружник на Дионис кој воедно важи за негов учител. Тој е претставен со дебел стомак (чкембар), ќелав, најчесто во пијана состојба и качен на магаре.